Δευτέρα 29 Σεπτεμβρίου 2014

ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΤΟΥ 1968 & ΒΑΣΙΛΕΙΑ

Γράφει ο κ. Μάνος Χατζηδάκης, ιστορικός συγγραφεύς.

Τό Σύνταγμα του 1968 ἐκκινοῦσε μέ ἕνα «Προοίμιον» στό ὁποῖο ἐγράφετο:

«Ὁ Ἑλληνικός Λαός, ἐν ἐπιγνώσει τῆς ἱστορικῆς εὐθύνης του ἔναντι τῶν ἐπερχομένων γενεῶν, πιστός εἰς τάς ἀξίας τοῦ Ἑλληνικοῦ καί τοῦ Χριστιανικοῦ Πολιτισμοῦ καί τάς ἀρχάς τῆς ἐθνικῆς κυριαρχίας τῆς δημοκρατίας, τῆς εἰρήνης καί τῆς προόδου καί ἐμφορούμενος ἀπό τήν θέλησιν:
- νά διασφαλίση τήν ἐθνικήν καί κρατικήν ἐνότητα,
- νά ἑδραιώση τό πολίτευμα τῆς Βασιλευομένης Δημοκρατίας ἐν ἐλευθερίᾳ, ἰσότητι καί δικαιοσύνη
- ν’ ἀνακαινίση τόν πολιτικόν καί κοινοβουλευτικόν βίον,
- νά κατοχυρώση τήν ἐσωτερικήν εἰρήνην καί ἀσφάλειαν,
- νά συμβάλη εἰς τήν κοινωνικήν πρόοδον καί εὐημερίαν καί
- νά ἐξυπηρετήση, ὡς ἰσότιμον μέλος τῆς παγκοσμίου κοινωνίας τῶν ἐθνῶν, τήν διεθνή εἰρήνην ἐν δικαιοσύνῃ καί ἐλευθερία ἐγκρίνει τό παρόν Σύνταγμα διά Δημοψηφίσματος».

* Άρθρο 2 παρ. 1
ὑπῆρχε ὁ προσδιορισμός τοῦ πολιτεύματος:

«Τό πολίτευμα τῆς Ἑλλάδος εἶναι Βασιλευομένη Δημοκρατία.

Τό Σύνταγμα τοῦ 1968 ἦταν λοιπόν Σύνταγμα βασιλευόμενο. Καί στό «Προοίμιο» τοῦ τόνιζε ὅτι ἐπεδίωκε νά «ἑδραιώση» τήν Βασιλευομένη Δημοκρατία. Η επιδίωξις του Συνταγματικού Νομοθέτου να προστατεύση την Βασιλεία από κάθε τι για το οποίο είχε αδίκως κατηγορηθεί στο παρελθόν, είναι περισσότερο από εμφανής. Διαβάστε:

* Άρθρο 30 § 1 ἔλεγε:
«1. Ὁ Βασιλεύς εἶναι ὁ Ἀνώτατος Ἄρχων τοῦ Κράτους, σύμβολον τῆς ἐνότητος τοῦ Ἔθνους».
Ἡ φράσις: «σύμβολον τῆς ἐνότητος τοῦ Ἔθνους» ἦταν ἐντελῶς νέα καί δέν ὑπῆρχε στά παλαιά Συντάγματα. 
Μέ αὐτήν σαφῶς ἐπεδιώκετο ἡ ἐξύψωσις τοῦ θεσμοῦ, καθώς φυσικά καί ἡ προστασία του ἀπό τήν ἀνάμιξι στίς κομματικές διαμάχες. Ὁ Γ. Παπαδόπουλος ἐξηγοῦσε:
«Κατά τό Σύνταγμα, αἱ ἐξουσίαι συνενοῦνται εἰς τό πρόσωπον τοῦ Ἀνωτάτου Ἄρχοντος.
Συνεπῶς ἡ ἐνότης αὕτη πρέπει νά διαδηλωθῆ ρητῶς ἐν τῷ κειμένῳ…
…Πιστεύω ὅτι ἐφ’ ὅσον τό πολίτευμα εἶναι Βασιλευομένη Δημοκρατία καί ὅτι τό Ἔθνος ζῆ τήν συνέχειαν τῶν παραδόσεων τῆς ζωῆς του, τοῦτο εἶναι ἀναγκαῖον, διότι τά σύμβολα δέν ἔχουν μόνον ἱστορικήν καί ἠθικήν ἀξίαν διά τούς λαούς, ἀλλά καί πολιτικήν καί νομικήν τοιαύτην».
(ὄ.π. σελ. 190)
Μέ αὐτήν τήν ἀρχή, τό Σύνταγμα τοῦ 1968 προχώρησε γιά πρώτη φορά σέ πλήρη καί λεπτομερή ρύθμισι ὅλων τῶν βασιλικῶν ἀρμοδιοτήτων. Τοῦτο ἑρμηνεύθηκε ποικιλοτρόπως. Ἄλλοι εἶπαν ὅτι σκοπός ἦταν ὁ περιορισμός καί μείωσις τῆς βασιλικῆς ἐξουσίας καί ἄλλοι ὅτι σκοπός ἦταν ἀκριβῶς ἡ προάσπισις τοῦ θεσμοῦ ὥστε νά μή τεθῆ ξανά ὑπό ἀμφισβήτησι, ὅπως στό παρελθόν: ὑπῆρξε τό πιό ριζοσπαστικό σέ αὐτόν τόν τομέα, διότι ἀντικατέστησε τό παλαιό πού ἁπλῶς ἔλεγε:

* Άρθρο 43
«Ὁ Βασιλεύς διορίζει καί παύει τούς Ὑπουργούς αὐτοῦ».
Ἀντ’ αὐτοῦ, στήν § 1 τόνιζε:
«Ὁ Βασιλεύς διορίζει τόν Πρωθυπουργόν καί τή προτάσει αὐτοῦ διορίζει καί παύει τά μέλη τῆς Κυβερνήσεως. Ἡ Κυβέρνησις πρέπει ν’ ἀπολαύη τῆς ἐμπιστοσύνης τῆς Βουλῆς. Ὁ Βασιλεύς παύει τήν Κυβέρνησιν ἀφοῦ ἀκούση τήν γνώμην τοῦ Συμβουλίου τοῦ Ἔθνους».
Ἡ καινοτομία εἶναι σαφής. Το άρθρο προστάτευε τον Βασιλικό θεσμό από τις γνωστές κατηγορίες περί... «εὐνοιοκρατίας». Οι γνωστοί ισχυρισμοί της κεντροαριστεράς ότι ο Βασιλεύς μπορεί να διορίση Πρωθυπουργό «ἀκόμη καί τόν κηπουρό του», ἐξαφανίζόταν. Ἡ διάταξις ἐπιβάλλει τήν «ἀρχή τῆς δεδηλωμένης» καί παρεμβάλει τήν γνώμη τοῦ «Συμβουλίου τοῦ Ἔθνους».
Στίς ὑπόλοιπες παραγράφους τά πράγματα γίνονται πιό σαφῆ: Ὁ Βασιλεύς διορίζει Πρωθυπουργό μόνο:
α) Τόν ἀρχηγό «τοῦ διαθέτοντος τήν ἀπόλυτον πλειονοψηφίαν κόμματος».
β) Ἐάν τό πλειοψηφοῦν κόμμα δέν ἔχει ἀρχηγό, αὐτόν πού θά ἐκλεγῆ ἀπό τά κοινοβουλευτικά μέλη του.
γ) Ἐάν κανένα κόμμα δέν διαθέτει αὐτοδυναμία, ἐκεῖνον πού θά τοῦ προτείνη ἡ νέα Βουλή «δι’ ἀπολύτου πλειονοψηφίας τοῦ ὅλου ἀριθμοῦ τῶν μελῶν της».
δ) Γιά ὁποιαδήποτε ἄλλη περίπτωσι, ἐκεῖνον πού θά ἐπιλέξη ἀλλά μόνο «ἀφοῦ ἀκούση τήν γνώμην τοῦ Συμβουλίου τοῦ Ἔθνους».
- Τό ἄρθρο 46 ἐπίσης, προέβλεπε ὅτι ἡ Ἑλλάς δέν θά ζοῦσε ξανά οὔτε φαινόμενα ὅπως ἐκεῖνο τοῦ 1915-17.
Ὁ Βασιλεύς δέν μποροῦσε νά διαλύση τήν Βουλή παρά μόνο «μετά γνώμην τοῦ Συμβουλίου τοῦ Ἔθνους».
Προέβλεπε δέ τήν σύντμησι τῆς προκηρύξεως ἐκλογῶν ἀπό 45 σέ 35 ἡμέρες καί τήν σύγκλησι τῆς νέας Βουλῆς, ἀπό 3 μῆνες σέ 45 ἡμέρες.
- Τό ἄρθρο 31 καθόριζε τήν ἐνηλικίωσι Βασιλέως καί Διαδόχου στό 21ο ἔτος τῆς ἡλικίας τους. Τόνιζε ὅτι καί ὁ Βασιλεύς καί ὁ Διάδοχος «ἀπαιτεῖται» νά εἶναι Ὀρθόδοξοι Χριστιανοί καί γιά πρώτη φορά μεριμνοῦσε γιά τήν μόρφωσι τοῦ Διαδόχου μέ τήν διάταξι.
«Ὁ Βασιλεύς καί ἡ Κυβέρνησις μεριμνοῦν ὅπως ὁ Διάδοχος τυγχάνη μορφώσεως ἀναλόγου πρός τό ὑψηλόν ἀξίωμα διά τό ὁποῖον προορίζεται».

* Άρθρο 33 § 2 ἦταν ἐπίσης καινοτόμο:
«Ὁ Βασιλεύς ἤ μέλος τῆς Βασιλικῆς Οἰκογενείας δύναται ν’ ἀναλαμβάνη τήν ἐπίτιμον προεδρίαν ὀργανισμῶν ἤ κοινωφελῶν ἱδρυμάτων, ἀποκλειομένης ὅμως τῆς ἀμέσου ἤ ἐμμέσου ἀναμίξεώς του εἰς τήν διοίκησιν τούτων. Οἱ τελοῦντες ὑπό τήν ἐπίτιμον προεδρίαν τοῦ Βασιλέως ἤ μέλους τῆς Βασιλικῆς Οἰκογενείας ὀργανισμοί ἤ κοινωφελῆ ἱδρύματα, ὑπόκεινται εἰς κρατικόν ἔλεγχον».
Ἡ διάταξις καθιστούσε υπεύθυνο το Κράτος για ενιαία Κοινωνική Πολιτική και συνεπώς αφαιρούσε τον έλεγχο όλων των Βασιλικών Ιδρυμάτων, ενώ παράλληλα προστάτευε την Βασιλική Οικογένεια από κακόβουλες κατηγορίες της "αριστεράς" για δήθεν Ιδρύματα που λειτουργούσαν ως...«κράτος ἐν κράτει».

* Άρθρο 34 § 2 διευκρίνιζε:
«Πλήν τοῦ Βασιλέως καί τοῦ Διαδόχου, οὐδέν ἕτερον μέλος τῆς Βασιλικῆς Οἰκογενείας, δικαιοῦται οἱασδήποτε χορηγίας ἐκ τοῦ δημοσίου ταμείου».
Ἡ διάταξις αποσκοπούσε στην προστασία της βασιλικής οικογενείας από δημιουργία τεχνητών "σκανδάλων" που δημιουργούσε η (αριστερή κυρίως) αντιπολίτευση όπως το ζήτημα της προικοδοτήσεως τῆς πριγκήπισσας Σοφίας ἀπό τό Ἑλληνικό Κράτος.

* Άρθρο 37 § 1
Εἰσήγαγε τόν θεσμό τῆς Τριμελοῦς Ἀντιβασιλείας γιά τήν περίπτωσι χηρείας τοῦ θρόνου. Ἡ Τριμελής θά ἀπετελεῖτο ἀπό τόν Πρόεδρο τῆς Βουλῆς, τόν Πρόεδρο τοῦ Συνταγματικοῦ Δικαστηρίου καί τόν Πρόεδρο τοῦ Συμβουλίου Ἐπικρατείας.1 Ἡ § 2 εἰσήγαγε ἐντελῶς καινοτόμο διαδικασία ἐκλογῆς νέου Βασιλέως.
- Μέ τά ἄρθρα 40 καί 41 κατηργεῖτο ἡ ἀνάθεσις τῆς βασιλικῆς ἐξουσίας στήν Βασίλισσα ἤ σέ Τοποτηρή τοῦ θρόνου καί ἀνελάμβανε ἡ Τριμελής Ἀντιβασιλεία.
- Τό ἄρθρο 48 περιελάμβανε πληθώρα νέων διατάξεων σχετικά μέ τήν ἔκδοσι Βασιλικῶν Διαταγμάτων καί τό ἄρθρο 49 ἀποσαφήνιζε ὅτι ἡ διάταξις «Ὁ Βασιλεύς ἄρχει τῶν Ἐνόπλων Δυνάμεων» ἀποδίδεται μόνον τιμητικά, ἀφοῦ συμπλήρωνε: «Τήν διοίκησιν τῶν Ἐνόπλων Δυνάμεων ἀσκεῖ ἡ Κυβέρνησις…»

Ἐκ τῶν ἀνωτέρω εἶναι ἐμφανές ὅτι τό Σύνταγμα τοῦ 1968 ἀποσαφήνιζε πλήρως τίς ἀρμοδιότητες τοῦ Βασιλέως. Μείωνε ἔτσι τά προνόμιά του, ἀλλά τόν διασφάλιζε καί προστάτευε ἀπό ἐμπλοκή στίς κομματικές διαμάχες καί σφάλματα πού τόν ἔθεταν ὑπό ἀμφισβήτησι. Τόν ἐξύψωνε σέ «σύμβολο τοῦ Ἔθνους» καί «ἑδραίωνε» τόν θεσμό στήν συνείδησί του. Τά λόγια τοῦ Γ. Παπαδοπούλου καί οἱ προθέσεις του εἶναι πασιφανεῖς:
«Δέν εἶναι κύριοι οἱ Βασιλεῖς οἱ ὁποῖοι πταίουν. Ἦτο τό καθεστώς τό ὁποῖον εἶχε δημιουργηθῆ καί ἡ φαῦλος νοοτροπία ὅλων μας. Διότι οὐδείς ἐτόλμα νά προφυλάξη τήν κορυφήν τῆς πυραμίδος τά μέλη τῆς Βασιλικῆς Οἰκογενείας, ἀπό ἐνεργείας αἱ ὁποῖαι παρέβλαπτον ὄχι μόνον αὐτά καθ’ ἑαυτά τά ἴδια, ἀλλά την κορυφήν τοῦ Κράτους».

Ἐν ὀλίγοις, τό Σύνταγμα τοῦ 1968 μετέτρεπε τήν Ἑλλάδα ἀπό ἕνα… «βαλκανικό Βασίλειο» σέ ἕνα Βασίλειο στά πρότυπα τῆς Δυτικῆς καί Βορείου Εὐρώπης!...
Πρέπει νά σημειωθῆ ἐδῶ ἐπίσης, ὅτι ὁ Γ. Παπαδόπουλος ἄφησε μέσα ἀπό τό Σύνταγμα τοῦ 1968 ἀνοικτή τήν «θύρα» τῆς ἐπανόδου τοῦ Βασιλέως ἀνά πᾶσα στιγμή:
- Στό ἄρθρο 134 τῶν «Μεταβατικῶν Διατάξεων» ἀναφερόταν σαφῶς ὅτι ὁ διορισθείς Ἀντιβασιλεύς θά ἀσκοῦσε τά καθήκοντά του μέχρι τίς ἐκλογές: «…ἐκτός ἄν ἡ Κυβέρνησις, πρό τοῦ χρονικοῦ τούτου σημείου, καλέση τόν Βασιλέα ὅπως ἐπανέλθη εἰς τήν Ἑλλάδα».

Τό Σύνταγμα τοῦ 1968 ὅμως καθιέρωνε καί έναν ἐντελῶς νέο πολιτειακό θεσμό που αφορούσε την Βασιλεία:  Τό Συμβούλιο τοῦ Ἔθνους. Καθιερώθηκε μέ τό ἄρθρο 54 τό ὁποῖο ἔλεγε:

* Άρθρο 54
«1. Ὁ Βασιλεύς κατά τάς ὑπό τοῦ Συντάγματος εἰδικῶν προβλεπομένας περιπτώσεις, συγκαλεῖ παρ’ αὐτῷ καί ὑπό τήν προεδρίαν του, τό Συμβούλιον τοῦ Ἔθνους. Κατόπιν προτάσεως τοῦ Ὑπουργικοῦ Συμβουλίου, συγκαλεῖ ὁ Βασιλεύς τοῦτο καί εἰς ἄλλας περιπτώσεις.
2. Τό Συμβούλιον τοῦ Ἔθνους ἀπαρτίζεται ἐκ τοῦ Πρωθυπουργοῦ, τοῦ Προέδρου, τῆς Βουλῆς, τῶν ἀρχηγῶν τῶν δύο ἰσχυροτέρων ἐν τῇ Βουλῇ κομμάτων, ἐφ’ ὅσον ὁ ἔτερος τούτων δέν εἶναι ὁ Πρωθυπουργός, τοῦ Προέδρου τοῦ Συνταγματικοῦ Δικαστηρίου καί τοῦ Ἀρχηγοῦ τῶν Ἐνόπλων Δυνάμεων».

Τό Συμβούλιο τοῦ Ἔθνους, ἀποτελοῦσε οὐσιαστικά συνταγματική ἀναγνώρισι τοῦ ἐθιμοτυπικοῦ θεσμοῦ τοῦ παλαιοῦ «Συμβουλίου τοῦ Στέμματος». Εἶχε ὅμως οὐσιώδεις διαφορές. Ἀντί τῆς αὐθαίρετης συνθέσεως πού εἶχε τό δεύτερο, τό πρῶτο καθώριζε σαφῶς τόσο τήν σύνθεσι ὅσο καί τίς περιπτώσεις πού θά ἐκαλεῖτο τοῦτο (τίς ὁποῖες εἴδαμε προηγουμένως).
Ἐξηγώντας τήν ἀναγκαιότητα τοῦ θεσμοῦ, ὁ Γ. Παπαδόπουλος ἔλεγε ὅτι πρόκειται περί: «…ἑνός Συμβουλίου παρά τῷ Βασιλεῖ, ὄχι ἀποφασιστικοῦ ἀλλά συμβουλευτικοῦ χαρακτῆρος, τό ὁποῖον μέ τήν πείραν, τήν σοβαρότητα καί τό κῦρος τῆς προσωπικότητος τῶν μελῶν πού τό συγκροτοῦν, θά προσδίδει διά τῆς γνώμης του μεγαλυτέραν βαρύτητα εἰς τάς ἐκάστοτε λαμβανομένας ἀποφάσεις καί θά περιορίζονται οὐσιωδῶς αἱ ἀμφισβητήσεις περί τῆς ἀντικειμενικότητος καί ὀρθότητος τῶν ἀποφάσεων τούτων».

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου